ΚΕ.Π.ΚΑ. - Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών - Μελέτη της αγοράς καταναλωτών σχετικά με περιβαλλοντικές απαιτήσεις για τα μη βρώσιμα προϊόντα

Αρ.Πρωτ.: 1026

Θεσσαλονίκη, 24 Σεπτεμβρίου 2015

Δελτίο Τύπου

Μελέτη της αγοράς καταναλωτών σχετικά με περιβαλλοντικές απαιτήσεις για τα μη βρώσιμα προϊόντα

Οι “περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί” ή οι “πράσινοι ισχυρισμοί” αναφέρονται, στη δημιουργία εντύπωσης ότι ένα προϊόν είναι περιβαλλοντικά φιλικό, ή ότι είναι λιγότερο επιβλαβές, για το περιβάλλον, από άλλα ανταγωνιστικά προϊόντα. Αυτό μπορεί να οφείλεται, για παράδειγμα, στη σύνθεση, στον τρόπο κατασκευής ή παραγωγής, στον τρόπο που μπορεί να διατεθεί στην αγορά, στη μείωση της ενέργειας ή της μόλυνσης, που μπορεί να προκαλεί κατά τη χρήση του. Όταν τέτοιοι ισχυρισμοί δεν είναι αληθινοί, ή δε μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι είναι αληθινοί, τότε αυτό το φαινόμενο μπορεί να περιγραφεί ως “περιβαλλοντικό ξέπλυμα”.

Η Οδηγία της ΕΕ περί Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών παρέχει τη νομική βάση, για να διασφαλίσει ότι οι προμηθευτές δεν παρουσιάζουν περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς, με τρόπο παραπλανητικό, για τους καταναλωτές. Η Οδηγία δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένους κανόνες, σχετικά με τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς. Παρόλα αυτά, οι διατάξεις της ισχύουν, για όλους τους ισχυρισμούς, που εκφράζονται, στο πλαίσιο των εμπορικών πρακτικών μιας επιχείρησης, προς τον πελάτη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων, που σχετίζονται με το περιβάλλον. Γενικά, οι πράσινοι ισχυρισμοί θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τα πραγματικά περιβαλλοντικά οφέλη, ή τη βελτίωσή τους και να γνωστοποιούνται, με ακρίβεια, στους καταναλωτές, ώστε να μην είναι παραπλανητικοί.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε μία Πανευρωπαϊκή μελέτη, για να εξετάσει την παρουσία περιβαλλοντικών ισχυρισμών σε διαφορετικές αγορές, πώς τους κατανοούν οι καταναλωτές, πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών από αυτούς, αν συμμορφώνονται οι ισχυρισμοί με τις νομικές απαιτήσεις της ΕΕ, και αν υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου της εφαρμογής των περιβαλλοντικών ισχυρισμών.

Η μελέτη αυτή έδειξε:

•        Οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί είναι ευρέως διαδεδομένοι, τόσο στη συσκευασία του προϊόντος, όσο και στη διαφήμισή του 76% των προϊόντων που αξιολογήθηκαν, σε καταστήματα, περιλάμβαναν ένα περιβαλλοντικό ισχυρισμό.

•        Κάποιοι ισχυρισμοί λαμβάνουν τη μορφή λογότυπου ενώ, άλλοι τη μορφή μηνυμάτων κειμένου, ή παρουσιάζονται ως εικόνες και χρώματα.

•        Οι καταναλωτές έχουν χαμηλό επίπεδο κατανόησης των πράσινων ισχυρισμών. 61% των καταναλωτών υποστηρίζει πως θεωρεί δύσκολο να κατανοήσει ποια προϊόντα είναι πράγματι φιλικά προς το περιβάλλον, και 44% σημειώνουν πως δεν εμπιστεύονται αυτού του είδους τις πληροφορίες. Οι καταναλωτές εμφανίζονται, επίσης, ανίκανοι να κατανοήσουν το νόημα των περιβαλλοντικών λογότυπων και δε διακρίνουν ποιοι ισχυρισμοί είναι πιστοποιημένοι και ποιοι όχι.

•        Σχεδόν το 60% των ερωτηθέντων δήλωσε πως προτιμά να αγοράσει ένα προϊόν, με περιβαλλοντική σήμανση. Οι μισοί από τους καταναλωτές αναζητούν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές πληροφορίες, στη συσκευασία, κατά την αγορά ενός προϊόντος.

•        Κάποιοι ισχυρισμοί αναλύθηκαν, για να εξακριβωθεί κατά πόσο συμμορφώθηκαν με την Οδηγία περί Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών. Επιπρόσθετα, για να προσδιοριστεί αν παρέχονταν, στους καταναλωτές, ξεκάθαρες, ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες, από περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς, που αναγράφονταν  σε μη βρώσιμα προϊόντα. Πολλοί από τους ισχυρισμούς χρησιμοποίησαν αόριστους όρους και δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις της ακρίβειας και της διαφάνειας, που καθορίζει η νομοθεσία της ΕΕ. Επιπρόσθετα, κάποιοι ισχυρισμοί έμοιαζαν να περιέχουν αναξιόπιστες δηλώσεις.

•        Σε αρκετές χώρες της ΕΕ (όπως Τσεχία, Δανία, Γαλλία, Φινλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο) εκδόθηκαν κατευθυντήριες γραμμές, σχετικά με τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς, από τις εθνικές αρχές, εξηγώντας, στις επιχειρήσεις και στις δημόσιες αρχές τις καλύτερες πρακτικές, για την εφαρμογή τέτοιων ισχυρισμών. Με τέτοιες μεθόδους, οι παραπλανητικοί ισχυρισμοί μπορούν να προληφθούν, εξαρχής, αντί να απαγορεύονται σε μεταγενέστερο στάδιο.

•        Υπάρχει χώρος βελτίωσης της εφαρμογής των περιβαλλοντικών ισχυρισμών. Η πρόληψη είναι μάλλον περιορισμένη και σε μερικές περιπτώσεις οι επιθεωρητές έχουν περιορισμένη γνώση, σχετικά με τη σωστή ερμηνεία της Οδηγίας περί Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών, στον τομέα των περιβαλλοντικών ή πράσινων ισχυρισμών.

Η μελέτη τέλος, περιλαμβάνει μία σειρά από βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συστάσεις, με στόχο να βοηθήσει και να υποστηρίξει τους καταναλωτές, ώστε να είναι σε θέση να κάνουν βιώσιμες επιλογές, στις αγορές τους. Περιλαμβάνει συστάσεις σχετικά με:

α) την επικαιροποίηση των κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Οδηγία περί Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών,

β) την καλύτερη εφαρμογή των περιβαλλοντικών ισχυρισμών,

γ) την εκπαίδευση των καταναλωτών και τις εκστρατείες ευαισθητοποίησής τους και

δ) νομικές πρωτοβουλίες.